Dorosłe dzieci alkoholików – DDA

Skutki choroby alkoholowej jednego z członków rodziny dotyczą wszystkich najbliższych członków tej najmniejszej grupy społecznej. Osoba pijąca alkohol problemowo jest skupiona na alkoholu, konieczności spożywania i zdobywania tej substancji. Zaniedbuje przy tym swoje obowiązki, relacje, rodzinę, kontakty z dziećmi. Dziecko rozwijające się w domu, w którym występuje uzależnienie od alkoholu jest obarczone wieloma trudnościami. 

Kim jest DDA?

DDA czyli Dorosłe Dzieci Alkoholików. Termin ten stosowany jest do dorosłych już dzieci, w których domach występował problem nadmiernego spożywania alkoholu. W konsekwencji uzależnienia rodziców lub jednego z rodziców, na dziecko spadały dodatkowe obowiązki osób dorosłych. Choroba alkoholowa bliskiego dorosłego bardzo często pozbawia dziecko dzieciństwa, beztroski i radości życia co przekłada się na jego dorosłe życie. Dorastanie w tak dysfunkcyjnym środowisku prowadzi do powstania  syndromu Dorosłych Dzieci Alkoholików. Dzieci rozwijające się w środowisku nacechowanym alkoholem mają zaburzony obraz postrzegania rzeczywistości. Nie były w stanie rozwinąć swojej tożsamości, pewności siebie, swoich zainteresowań. Po latach pozwalania na przekraczanie własnych granic i złego traktowania, jako osoby dorosłe nadal pozwalają by były krzywdzone, posiadały niezależność i mogły w pełni korzystać z życia. 

Cechy Dorosłych Dzieci Alkoholików

Dzieci wychowujące się w rodzinie z problemem alkoholowym już od najmłodszych lat zostają pozbawione radosnego i beztroskiego dzieciństwa. Uzależnieni rodzice nie wypełniają swoich obowiązków jednocześnie obarczając nimi własne dzieci. Dziecko rozwija się bez zapewnionego poczucia bezpieczeństwa oraz miłości. Bardzo często żyje w ciągłym strachu i lęku. Rozwój w tak dysfunkcyjnej rodzinie kreuje zachwiny obraz postrzegania rzeczywistości. Dziecko nie jest w stanie w prawidłowy sposób się rozwijać, mocno zachwiane jest również  jego poczucie własnej wartości, obraz samego siebie. 

Choroba alkoholowa jednego z rodziców bardzo często wywołuje poczucie winy i odpowiedzialności u dzieci. Wymieniają się niejako z rodzicem na rolę. Problemowo pijący alkohol rodzic staje się osobą wymagającą opieki, a jednocześnie często wyrządzają krzywdę, zaś dziecko przejmuje role opiekuńcze. Na barkach dziecka w ekstremalnych przypadkach spoczywa również utrzymanie domu, zorganizowanie jedzenia oraz utrzymanie czystości. Takie zachowanie najbliższych dorosłych pozbawia dziecko wiary w siebie, co w dorosłym życiu powoduje wchodzenie w niezdrowe relacje. Dzieje się tak ponieważ tylko takie relacje są dla DDA “normalne”. 

Charakterystyczne cechy Dorosłych Dzieci Alkoholików:

• strach przed uczuciami
• strach przed utratą kontroli
• strach przed odrzuceniem
• nabyta umiejętność przetrwania w sytuacjach trudnych 
• postrzeganie świata w czarno – białych barwach
• reagowanie w bierny sposób
• nieumiejętność rozróżniania miłości i litości
• postrzeganie świata z pozycji ofiary
• trudności w relacjach intymnych 
• niskie poczucie własnej wartości
• zaprzeczanie
• nieumiejętność zrelaksowania się
• bycie w ciągłej gotowości
• poczucie winy
• nadmierna odpowiedzialność za innych
• strach przed sytuacjami konfliktowymi

Należy pamiętać, że syndrom DDA nie musi dotyczyć każdego dziecka wychowującego się w rodzinie z problemem alkoholowym. Przyczyną trudności z jakimi musi zmagać się jednostka, są przeżywane emocje takie jak lęk, wstyd, strach, gniew, czy poczucie winy. 

Przez lata wychowując się w rodzinie z problemem alkoholowym, dziecko wykształca w sobie mechanizmy obronne, które pomagają mu przetrwać przykre i trudne chwile. Bardzo często wiąże się to z zamykaniem siebie, chowaniem swoich uczuć bardzo głęboko, by po czasie nie odczuwać już nic.

Role dziecka w rodzinie alkoholowej

Dziecko w rodzinie zmagającej się z problemem alkoholowym jednego lub obojga rodziców przyjmuje określone role. 

• bohater rodziny – rolę tą pełni zazwyczaj najstarsze dziecko, pomaga młodszemu rodzeństwu, jest bardzo dobrym uczniem, nie sprawia kłopotów, rezygnuje z własnych marzeń i celów na rzecz innych lub zgody w rodzinie, wykonuje czynności opiekuńcze w stosunku do młodszego rodzeństwa, bierze na siebie dużo obowiązków by odciążyć przepracowanych członków rodziny, jest silne, nie okazuje słabości w sposób otwarty, nie okazuje swoich uczuć przed innymi, często jest jedynym “dorosłym” w rodzinie
• niewidzialne dziecko – dziecko to posiada swój własny świat oraz wymyślonych przyjaciół, którzy rozumieją jego potrzeby, dziecko często wygląda na smutne lub jest nad wyraz poważne jak na swój wiek. Często przebywa w samotności, izolując się od grup rówieśniczych, w trudnych sytuacjach stara się udawać, że wszystko jest w porządku, płacze tylko w samotności. Przez doświadczenie permanentnego stresu ma problemu z odpornością organizmu, snem oraz moczeniem się. 
• kozioł ofiarny – dziecko pełniące tą rolę zazwyczaj pada ofiarą przemocy, jest obwinianie i poniżane bez powodu. Rodzice wmawiają dziecku , że zachowuje się źle i sprawia trudności wychowawcze (dlatego oni muszą pić lub stosować wobec niego przemoc). Dzieci buntują się przeciwko regułom stworzonym przez osoby dorosłe, sięgają po używki, żyją w przekonaniu, że to silniejszy ma zawsze rację
• maskotka/błazen – dziecko niejako staje się ozdobą rodziny, jest słodkie i urocze, często rozładowywuję napięcia w rodzinie. Zatracone są u niego granice co jest żartem, a co nie, nikt nie traktuje go poważnie, po czasie samo uznaje się za pośrednika w rodzinnych konfliktach. 

Terapia Dorosłych Dzieci Alkoholików

DDA to nie choroba, jest to syndrom wynikający z doświadczeń przeżywanych w dzieciństwie oraz zaniedbań tam powstałych. Terapia u Dorosłych Dzieci Alkoholików opiera się głównie na rozpoznaniu mechanizmów powstałych w rodzinie dysfunkcyjnej oraz naukę nowych, niedestrukcyjnych modeli zachowań. Osoba uczy się żyć na nowo. Poznaje i uczy się nowych wzorców zachowań, własnych odczuć i emocji, czy pracuje nad własną tożsamością. Dla wielu DDA terapia jest nowym początkiem. To moment, w którym dorosłe już dzieci przestają być dziećmi, a zaczynają zupełnie nowe, własne, prywatne, skupione na sobie życie. 

Gdzie zwrócić się po pomoc? DDA mogą uzyskać pomoc psychologiczną, terapeutyczną i medyczną prywatnie lub w miejscach, w których leczone jest uzależnienie od alkoholu. 

Podczas terapii DDA uczy się budować zdrowe relacje, uświadamiają sobie, że choroba alkoholowa bliskiej osoby to nie ich wina, zrzucają balast odpowiedzialności, przepracowują traumy  z dzieciństwa, budują poczucie własnej wartości. 

Choroba alkoholowa dotyka wszystkich członków rodziny. W momencie, w którym osoba pijąca alkohol problemowo zgłasza się na terapię, ważnym jest by opieką została otoczona również rodzina tej osoby. W celu utrzymania stanu trzeźwości osobie z problemem uzależnienia może zostać podana podskórna wszywka alkoholowa. Uwalniana z niej substancja czynna wpływa do krwioobiegu. W połączeniu z alkoholem wywołuje objawy zatrucia alkoholowego, które charakteryzuje się nudnościami, zawrotami głowy, czy dusznościami. Ma to trwale zniechęcić osobę uzależnioną do zażywania alkoholu.